by, Salai C Lian
Myanmar ramsungah kum kim nunau le mipa ti um lo in ramsungmi zo hmuahhmuah in ralkap tuan lo theih lo hramhram ih tuannak ding daan cu February ni 10 ah ralkap council pawl in an ti nung sal. Ralkap council pawl ih ciahneh mi MWD thuthang ihsin zaan nazi 8 ih thuthang an than hnu, ralkap council dinpitu pawl le dothlengnak ih hnaset rak tun tu then khat pawl lak ah titi ding tampi a suah phah.
Ralkap tuan ding caan hi a tlangpi in kum hnih a si dingih, thiamnak neitu pawl an si le kum 3 ihsin poi hruak dinhmun ih zir in kum 5 tiang hna an tuan ding. Mipa pawl cu kum 18 ihsin kum 35 sung siseh, Doctor, Engenering le cet lam thiamnak nei asilole kut thiam nei ih pum cawmawtu pawl an si le kum 18 ihsin kum 45 sung ralkap an tuan ding. Nunau pawl cu kum 18 ihsin kum 35 sung an tuan ding. Sakhua biaknak lam ih hantuan pawl, Inn lam ih innsang nu pawl, Inn sang neizo nan fate nei pawl, kut ke kimlo pawl, mipi ralkap tuan dingih central lam tuanvo nei tupawl ih an olh mipawl le mipi ralkap tuan ding ih a tlaklo tu pawl cu himi daan ihsin an awl thei ding.
Ralkap Council dinpi tu pawl cun himi hramhram ih ralkap tuan zo tupawl cu leh hnuah hnatuannak ding caan tha a um ding tiah an sim. Ralkap tuan ding rak eltu pawl ziang an cang thei? Ram mipi pawl hramhram ih ralkap tuan dingmi a rak eltu pawl cu ralkap council pawl in thawng thlak, chawh kuan asilole a phanih khal in an tuar ter thei. Thawng kum 1 tlak, kum 3 le kum 5 tiin hremak an pe thei.
Ralkap tuan dingih hmin pe lo tu, hmin pe ih check duh lo le kawhnak ca ngah ih thu hla theih ter sal lo, a pehpar ih zungih feh lo le ca felfai lo thawn mi an bum asile kum 3 tiang thawng mi an thla thei. Harhdamnak lam an check tik ih hlawhtling lo dingih a rak zuam tupawl cu thawng kum 5 tiang tla dingih hremnak pek thei mi a si. Neitabik pol lo lo pol ih mah le mah naa dingin si maw, Nat nei dingih a tuahaw asi khal le kum 5 tiang thawng tla dingih hremnak pek theih mi asi.
Ralkap tuan lo dingih ruahnak ra petu si maw, tha rak petu le rak bawmtu pawl cu thawng kum 1 tiang tla dingih hremnak pek theih mi a si. Cui thawng tlak le tangka cawh kuan hremnak tuar zo tu pawl, hremnak tuar zo tu pawl dinhmun khal in ralkap tuan dingmi hrial a theih lo dingih, ralkap a tuan sal tengteng a tul thotho ding.
Mipi pawl in ziangtin an ruat? Capoh thiam tupawl cun nupi ka nei ding, Phungki ka tuan ding tivek in social media par ah hnih suah saiunak ih an hman vek in, hivek ih cangan tupawl cu ruahnak thuk an nei lo, hnih suah sainak ding pawl a si lo tiin thin hengih rak ngantu pawl khal an um. Then khat pawl cu ramleng thleng an sungkua pawl in ramsung ih sungkhat unau seherh ih mangbang vansang tu pawl khal tampi an um. A then cu ziangtin ramdangah kan tlan thei ding tivek thu pawl ruat ah aw lok song in an um.
Mino neitu inn sang pawl cun ramleng ah ziangtin hantuan dingin kan suak thei ding tiin tu ihsin an ruat thok rero zo. CDM tuah ih, rampi acozah hnatuan ihsin an hnawh suak mi cazin ih teltu pawl khal in ralkap kan tuan sal ding maw tiin mangbang vansang in an um. Then khat pawl tla cun an kut hnuai ih hnatuan ka paih lo ruangah CDM kan tuah ih tu ah an kut hnuai ah maw kan va luh lala ding ti tupawl khal tampi an um. Khat lam ah dothlengnak ih tel duh lo, a lai ah ka um ding ti tu pawl khal tu ahcun ralhrang pawl par ah thin ai thok in an um rero zo. Hivek ih thil a cangmi hi mipi pawl lak ah ralkap council pawl par ih lungawi lonak a luar vivo ih, meiling par ih Datsi tawih bet thawn a bang aw.
Zopawl in an tuar bik ding? Himi daan tuar tu ding bik cu cazin lak sak tu inn za uktu pawl, Vengsung lal pawl le sumpai neilo mi nun har pawl in an tuar bik ding. Tlunlam ih norawknak ruangah cazin va la tu siseh, hivek ih cazin latu pawl cu mipi pawl in an kiang nai bik um tu an si tik ah a rei cun mipi pawl ih mit kem an hlawh vivo ding.
Ralhrang le palik pawl mipi pawl in ziangtin hman an ti ngam lo hman ah a kiang nai bik ih cazin rak la tupawl mipi ih cam an hlawh rero ding. khatlam khal ah an tangka ngah theinak ding sumkaa a si thei vek in, PDF pawl, PKP pawl ih hro an tuar thei ih, neita bik ahcun an nunnak tiang hman in a tuar thei. Tangka nei lo, mi harsa pawl hrang ahcun tangka thawn thlenawknak ding an neih lo ding tik ah hramhram ih ralkap tuan dingmi lamzin an hrial thei lo ding. Mipi pawl ih dinpinak sihte tiat hman nei lo tu ralkap council pawl ih himi an daan cu mipi zaran tlunah tluk tlang tak in a thlen ding khal mi tam sawn in an zum lo. Lehhnu ahcun tangka thawn eiruk nak nasa tuk in a thleng dingih himi daan ihsin tal suak theitu pawl le ralkap rak tuan ngahtu pawl karlak khal ah lungkim lonak, ralkap council pawl heknak si maw a phunphun in hmuh dan bangaw lo celcel in a ra cang thei lai.
Eiin ruknak, hnawhthuh pekawknak pawl thawn a khat mi Myanmar ram sungah tangka lamzin phah theitu pawl cun suah zalen theinak an hawl thlang ding. Tufang ahcun Myanmar ramsung mipawl in an sungkua pawl, an rualpi pawl le an lainat mi pawl ih kum siar phah rero in ruah har in hmun tin ah an um. Ralkap council pawl in daan ruangih ralkap tuantu pawl teh an rin san ngam ngaingai pei maw? Ralkap council pawl cun himi daan um ruangih hramhram ih ralkap tuan tu pawl cu ziangti khawng zawng khal in an zum thei lo ding. Ralkap council dinpi tu pawl rori hman ralkap tuan tum hai sehla an duh cuang lo ding. Tu tiangah ralkap council hnuai ih hnatuan rero tu pawl lungawi lo nan, suak thei lo ih um ve menmen tu khal tampi an um.
Curuangah ralkap tuan mipi pawl cun ralhmai an thlen tik ah dunglam ihsin an duh lo mi le an par ih lungawi lonak an neih asile an kapthat mai theu. Cumi ruangah mipi ralkap pawl hnen ih pe aw tu an um vek in, an thin ai thok ih mipi ralkap pawl thawn tuan tlangin an mah ralkap council pawl va do lala tupawl tiang an um. Hivek dinhmun pawl khal ralkap council pawl cun an thei depdep theh cia. Curuangah ralkap council pawl cun hramhram ih ralkap tuan tupawl cu ralphaw dinhmun in ralhmai ih hmang in le hnatuan har tuan tu ding fangah an hmang tla a si thei. Ziangvek a thleng vivo thei bet? Ramsung buainak ruangah veng hnen ram feh in hnatuan dingih feh an tam vivo dan le mino pawl ziangtluk in ramsung um an paih nawn lo timi cu Passport zungih minung a burbur ih an ding tlar mi in a ti fiang sinsin. Venghnen ram hnatuan dingih feh khal tui hlan ih an tam cia hnak in an tam vivo lai ding.
Himi daan ih norawknak ruangah daan sian lo ih hnatuan tu khal an tam vivo dingih, ramdangah milai covo daan bal phal ih hremnak, hnatuan tupawl covo pah balnak khal a tam vivo ding. ramdang thleng zo tu mino pawl khal, a cang thei tawk in Myanmar ramsung kir nawn lo dingin an zuam thlang ding. Ralkap Council pawl ih an ciahneh mi ramsungah himi daan a nung taktak asile mino pawl cu ralkap council pawl ih an ciahneh thei lo mi ram pawl ih an tlan theh thei vek in, raldo ding fingfing ah mipi ralkap pawl thawn ral kan do ve ding timi ruahnak nei tu mino khal tampi an suak vivo thei. Minung tul tlak samnak khal Myanmar ramsungah a thleng vivo thlang ding. Cuitlunah ralkap council pawl ih pek mi thla hlawh pawl khal, nikhat hnu nikhat thil man kai rero mi Myanmar ramsungah ziangti lam zawng khal in khop kham ngah a theih nawn lo ding. Lo theih lo ih ralkap rak tuan ngah tu pawl khal inn lam ih an tan mi an inn sang pawl cu harsatnak thawn an run talbuai thlang ding. Cuvek thotho in hramhram ih ralkap tuan ngah tu pawl khal ralkap council pawl ih hniksaknak phunphun an tuar thlang ding.
khat lam khal ah hramhram ih ralkap tuan tu ding pawl hrang cazin rak lak saktu pawl khal ah hnawhthuh peknak, eiruk nak pawl an nei lo lawlaw ding ti hi sim rel theih a si lo. Cazin rak la tu pawl hrang ahcun sum kaa thar an ngah ding vek in, cuvek pawl hrang khal ah an nunnak hrang tiang tihphan um dinhmun ah an ding thlang ding. Mipi le ralkap council karlak Ralkap council pawl in ralkap an run lak ngaingai tik ah sumpai nei mipi tampi cun an fate pawl ralkap tuan sian lo ruangah cazin an lak thok ihsin kan hmin rak ngan hlah la cuzat ka lo pe ding tivek in eiruknak a thok cih thei. Ngaingai mipi in cuvek in kan tuah pang asile ralkap council pawl cun sumpai an nei tam vivo sal dingih ralthuam lam in si maw mipi ralkap pawl nuai cimitnak ah an tha zang a cak ciamco sal lala ding. curuangah kan fimkhur tul mi cu cuvek ih hnawh thuh rak petu mipi pawl cu kan ram zalennak duh lo tu le kan rampi cu tlaksiatnak, harsatnak khuar thuk pi ih fehpi tu ah an cang ding.
Mipi ralkap le NUG Ralkap council pawl in 2010 kum ih an rak thun mi himi ramsung mipawl hramhram ih ralkap tuan ter ding daan raungah kei mah thawn dothlengnak hi zianghman pehpar awknak a nei lo. Ka tel lo khal in midang in an tuah thei tuk. Kan nih tel tul ve lo tiih a rak ruat tu, thisen dai ih a rak um tu mipi pawl cu a thar in an thinlung a thar thawh vek ah a cangih do duhnak lungput le lungawi lonak pawl a thar in a neih phah ter ding.
Dothlengnak sual rero tu ralkap pawl lak khal ah ralkap lut tu mino le milai lak an pun vivo thei vek in, ralkap council pawl in hramhram ih ralkap an lak hlan ah dothlengnak theh loh li dingih mipi ralkap lut tu khal an tam vivo thei. Cumi ruangah tui hlan ih mipi ralkap pawl ih an rak tlaksam zet mi le mipi thinlung ih um tuk lemlo mi dothlengnak hrang ih sum thawhtu khal an tam vivo thei thotho. Cuvek thotho in dalan khal an tam vivo thei ih, himi par ah NUG khal in caan tha an rak lak thiam a tul. Ziangvek in mino pawl kan hmang ding timi hi tui dothlengnak sual rero tu hruaitu pawl le NUG khal in thate an hman thiam a tul. NUG in ziangvek in hnatuan ding timi khal hi mipi pawl ih ngaih ven hlawh zet mi ah a cang.