Skip to content
  • Home
  • Tualsung
  • Ramsung
  • Ramleng
  • Cahram
  • Biazai
  • Nunthuleng
  • Harhdamnak
  • Fimthiamnak

CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI | CHIN TRADITIONAL NEW YEAR – PART(2)

Posted on September 3, 2025

By Salai Thian Nei Thang

 Chin Khrihfa San, Chin Nunphung Kumcem puai le “Thlaithar Puai (Harvest)”

Chin Pupa pawl cu Lei le Van boruak karlak ih a ummi Khawzing Pathian a phunphun a biami miphun an si. Chin Hills cu British pawl in a uk hnu March 15, 1899 kum ah, American Baptist Missionary (ABM) pawlih thlahmi Rev.Arthur Carson le Laura Carson teih Nupa cu Chin Hills, Hakha khua ah mission hnatuan dingin an thleng. Carson te Nupa hi, Chinram an thlen hlanah hmunrawn Asho Chin miphun Unau pawl hnen ah mission a tuan rero zotu khal asi.

Chin Hills ah pathian hnatuantu pawl hrekkhat tla cu Dr.Erik East le Emily J.East, Dr.Joseph Herbert Cope & Elizabeth S.Cope, Dr.John F.Woodin & Bessie L.Woodin, Rev.Chester U.Strait & Florence T.Strait, Rev.Franklin O.Nelson & Phileda O.Nelson, Rev.Robert G.Johnson & Elizabeth Johnson le Karen Saya pawl an si. An mah pawlih Pathian thuthangtha thlaicii an vorhnak zarah, kum 1904 february ni 10 ah, Chin miphun lak sung ihsin Pu Thuam Hang le Pu Pau Suan te pahnih in, hmaisabik Laidaan khawzing biaknak ihsin Khrihfa biaknak sungah an lut.

Chin Hills sungah Khrihfa mipum khal a pungkarh vivo ih, cui Khrihfa mipum a pungkarh vivo tikah, Laimi pawl cu zu le sa, in lo le ei lo in a umthei lo mi an si tikah Pathian thuthangtha simtu Siangbawi pawlin a tha lo mi Laidan Nunphung puai pawl cu tlansan theh dingin zirhnak an nei. Tampi khal an tlansan theh ngai.

Kumthen Chin Nunphung puai cu milian, farah ti thleidannak a um lo mi lungrual duhdawt awknak thawn tuahmi Nunphung puai sunglawi pakhat a si. Siangbawi pawl khal in, cui Nunphung puai cu hlon siang lo. Khrihfa biaknak sung sawnah “Thlaithar Puai (Harvest)” tiin hmin rak peksak in, tuahdan thar an zirhsawn asi. Cutiin tuisun ni tiang biakinn tin ah Kumthen Nunphung puai cu “ Thlaithar Puai” tiin kan rak hmang rero asi.

 Kumthen Chin Nunphung Puai Le Chin Affair Council Ih Nemhnget Mi “Chin Kum Thar Puai”

Chin Pupa pawl cu Leitlun ralpi vei(1)nak siseh, vei(2)nak ah siseh British Mirang ralkap pawl thawn komawk in Leitlun ralpi sungah an rak tel ve. Ralpi veihnihnak ah Chin Hills sungih a ummi Japan Ralkap pawl cu an dawihsuak ih Ralpi a cemhnu 1947 April 12 ah, Chin Hills le Burma ram cu komawk in British kut hnuai ihsin zalennak laktlang dingin, Shanram, Pinlong ah Lungkimnak Cakhen an tuah 1948 January 4 ah, Chin Hills le Burma ram cu Ramdinkhawm Burma (Union of Burma) pakhat sungah kan tel.

Chinram cu 1947 Daanbu vekin, 1948 kum ah Chinram cu Chin Special Division tin, hmin an rak pekih ukawknak hmin ahcun Chin Affair Council timi Cozah an ding.

Cui Chin Affair Council cun March 17, 1949 kum ah Kumthen Chin Nunphung Puai cu hmunkhat te ah hmangtlang dingin an rak nemhnget. Culai ih Chin Affair Council sungtel pawl cu Pu Vom Thu Maung, Captain Mang Tung Nung, Pu Sa Vut le Pu Lian Thum pawl an si.

Cutiin Parliament Democracy san sungah an rak hmangtlang hai nan 1962 kum U Ne Win in Rampi thuneihnak a laak tikah cui thuneihnak pawl cu a cemcih tiah kan tithei asi. Asinan 1964 August 3 ah U Ne Win ih din sal mi Chin Ziiya- Oosi aphuaih( ချင်းရေးရာဦးစီးအဖွဲ့) in, a dang Nithla an hrilsal ih cumi ah Kawl Tadincut puai thlun in September le October karlak Thlathul(full moon) hlan ni(2) le Thlathul theh ni(1) ni, zaatekom in ni(3) cu Chin State sungah “Khuado Festival – ခွါဒိုရိုးရာပွဲတော်” tiah hmang dingin nemhngetnak an neihsak.

Cui “Khuado”puai cu Chin State cozah hmin in an tuah theu. Cun Myanmar ram sungih a ummi University History Department ih zirlai cabu sung khalah “Khuado Festival” tin an record sak asi. Cumi cu (ချင်းရေးရာဦးစီးအဖွဲ့) san a cozah lam ihsin an nemhnget sakdan cu asi.

 Kumthen Chin Nunphung Puai le Multi Party Democracy San

2008 Daanhrampi vekin 2010 kum ah Rampi hruaitu hrilawknak thar a um. Chinram ah CPP le USDP Party in nehnak an co. Ahleice in Falam Pengsung ah CPP Party in nehnak aco. Chin State Level ahcun USDP Party in Chin State Cozah an din. Culai ih Chin Literature and Culture Committee (CLCC) – Sagaing ih hohatnak thawn Chin Nunphung Puai(Fanger) cu hmunkhat te ah Ni bangrep in hmangtlang thei dingin, relcatnak an rak nei dah ve. Sagaing Region sungih Chin Affairs Minister (CAM)/CPP Party hotu Pu No Than Kap CAM a tuan sungah Chin Literature and Culture Committee (CLCC) timi Kalaymyo ah an rak din mi a si.

Cui CLCC timi sungah Falam, Tedim, Hakha, Matupi, Mindat, Paletwa le Asho Chin pawl khal an tel theh asi. Chin Literature and Culture Committee(CLCC) – Yangon cu 1964 ah rak din a si ii, Chin phunsang tlawngta pawl nih Chin calai le nunphung kilkhawinak lamah nasa tak in tan an rak lak asi. CLCC – Monywa tla phunsang tlawngta pawl in cangvaihnnak tete an nei thei asi.

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Recent Posts

  • CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI | CHIN TRADITIONAL NEW YEAR – PART(4)
  • CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI / CHIN TRADITIONAL NEW YEAR – PART(3)
  • CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI | CHIN TRADITIONAL NEW YEAR – PART(2)
  • CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI I CHIN TRADITIONAL NEW YEAR – PART(1)
  • Zinkawng nat-hrik um natnak

Categories

  • Biazai
  • Cahram
  • Fimthiamnak
  • Harhdamnak
  • Nunthuleng
  • Ramleng
  • Ramsung
  • Tualsung
  • Uncategorized

Recent Posts

  • CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI | CHIN TRADITIONAL NEW YEAR - PART(4)

    CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI | CHIN TRADITIONAL NEW YEAR - PART(4)

    September 9, 2025
  • CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI / CHIN TRADITIONAL NEW YEAR - PART(3)

    CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI / CHIN TRADITIONAL NEW YEAR - PART(3)

    September 3, 2025
  • CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI I CHIN TRADITIONAL NEW YEAR - PART(1)

    CHIN KUMTHEN NUNPHUNG PUAI I CHIN TRADITIONAL NEW YEAR - PART(1)

    September 3, 2025
  • Zinkawng nat-hrik um natnak

    Zinkawng nat-hrik um natnak

    February 16, 2025

Categories

  • Biazai
  • Cahram
  • Fimthiamnak
  • Harhdamnak
  • Nunthuleng
  • Ramleng
  • Ramsung
  • Tualsung
  • Uncategorized
The Rihli Voice | © 2025